Esik Kurganı, 1969-1970 yılları arasında Kazakistan’a bağlı Alma-Ata şehrinin 50 kilometre uzağındaki Issık Kasabası’ndaki kazılarda, Kazak Arkeolog Profesör Kemal Akişoğlu tarafından ortaya çıkartılmıştır.
Bölgedeki diğer soyulan kurganlara göre Esik Kurganı sağlam kalmayı başarabilmiştir. Yedi metre derinliğindeki mezar odasının üzeri bölgedeki diğer kurganlarda olduğu gibi taş ve toprak ile kapatılmıştır. Kalın çam kütükleri ile yapılmış olan mezar odasının dışarıda hazırlandıktan sonra bu çukura indirilmiş olduğu bilinmektedir.
Bozkırın Kuyumcuları: İskitler
Bozkırın Kuyumcuları olarak tanınan İskitler, dönemine göre altını işlemede ileri seviyeye ulaşmışlardır. Ortaya çıkartılan kurganlarda başarılı işçilik ile işlenmiş altın eşyalara sık sık rastlanmaktaydı. Bölgedeki kurganlarda ise arkeolojik buluntular açısından en önemlisi dört bine yakın altın eşya çıkartılan Esik Kurganı’dır.
Altın Elbiseli Adam
18-23 yaşlarında bir prense ait olduğu düşünülen altın elbise, sanat tarihi açısından adeta bir şaheserdir. Elbisede, bir İskit (Saka) geleneği olarak karşımıza çıkan sivri başlık burada da göze çarpmaktadır. Hatta Perslerin İskit topluluklarından bir grubu ‘‘Saka Tigrakhauda’’ olarak tanımlamaları ‘’Ok şeklinde sivri başlık giyen Sakalar’’ olarak bilindiklerini göstermektedir.
Ömrünün büyük bir kısmını at üzerinde geçiren İskitler için bu giyim karakteristik bir özellik taşımaktaydı. Ceket, pantolon ve çizmenin rahatlıkla ayırt edilebildiği elbisede ceket, adeta bir gocuk şeklinde olup belde kalın bir kemer bu gocuk üzerinde bulunmaktadır. Tasvirlerin yer aldığı başlık kısmında kuş tüyleri, boynuzlu kanatlı iki at tasviri ve keçi kabartması da yer almaktadır. Elbisenin bel kısmında bulunan kemerin sağ tarafında ise her iki yanı keskin bir kılıç yer almaktadır. Kılıcı taşıyan kemer, altın plakalarla süslü ve kaplan başlı bir tokayla tutturulmaktadır.
‘’Han’ın oğlu 23′ünde öldü. Esik halkının başı sağ olsun.”
Elbisenin bulunduğu Esik Kurganı’nda bir diğer önemli olan eşya ise üzerinde iki satırlık yazı bulunan gümüş tastır. Kazak bilim adamı ve şair Olcas Süleymanov yazıyı: ‘’Han’ın oğlu 23′ünde öldü. Esik halkının başı sağ olsun.” şeklinde okumuştur. Bu gümüş tasın önemi ise Türklerin en eski yazıtlarının Yenisey ve Orhun Abideleri olduğunu değiştirebilecek nitelikte olmasıdır.
Kurganda altın elbise ve gümüş tas haricinde önemli olarak ok uçları, altın yapraklar, dağ kıvrımları üzerinde dünya ağacında kuşlar, pars, dağ keçisi gibi mitolojik ve sembolik açıdan önemli figürler ve hayvan tasvirlerinin olduğu Avrasya Hayvan Üslubu açısından önemli altın eşyalara da rastlanmıştır.
KAYNAKLAR
BULUT, BÜŞRA. (2017) ”ESİK KURGANI’NIN TÜRK DÜNYASINA HEDİYESİ: ALTIN ELBİSELİ ADAM”, <https://www.wannart.com/esik-kurganinin-turk-dunyasina-hediyesi-altin-elbiseli-adam/> (ET:10.10.2017)
ÇORUHLU, YAŞAR. (2010) ERKEN DEVİR TÜRK SANATI. İSTANBUL: KABALCI YAYINEVİ.
DURMUŞ, İLHAMİ. (2008) İSKİTLER (SAKALAR). ANKARA: GENELKURMAY BASIMEVİ.
