Osmanlı için büyük öneme sahip olan Topkapı Sarayı’nın bazı bölümlerinde ortaya çıkan yarıkların, saray zemininin deniz doğru hareket etmesi ve zemin sıvılaşması sebebiyle ortaya çıktı.
Eylül 2016’da, Topkapı Sarayı Müzesinin bazı duvarlarında ve kubbelerinde yarıklar oluştuğu gündeme gelmişti. İçerisinde Topkapı Hançeri, Kaşıkçı Elması, Nadir Şah Tahtı, Zümrüt Sorguç, Zümrütlü Maşrapa, Altın Miğfer, Hz. Osman’ın Kılıcı, Abanoz Taht gibi kültürel değerlerin bulunduğu Fatih Köşkü’nün çökme tehlikesi ile karşı karşıya kalması sebebiyle bölüm ziyaretçilere kapatılmıştı.
Nisan 2016’da ise Gülhane Parkı’nda yer alan çay bahçesinin de duvarı çökmüştü. Bunun üzerine yetkililer aynı hatta bulunan Konyalı Restoranın duvarının da çöktüğünü ve Topkapı Sarayı’nda risk incelemeleri yapılacağını duyurmuştu. Sonrasında yapılan incelemelerde, sarayın bodrum kısımlarında da büyük hasarlar olduğu, sıvaların altında 10 ile 15 santimetre arasında yarıklar görüldüğü söylenmişti.
Sarayın Zemini Denize Doğru Hareket Ediyor.
Hürriyet Gazetesinden Ömer Erbil, saray zemininin Sarayburnu’na doğru hareket ettiğini ve zeminde sıvılaşma meydana geldiğini, haber olarak yazdı. Zemindeki bu kaymanın sebebi ise Marmaray ve Avrasya Tüneli gibi projeler ve son 2 yıldaki sismik hareketler olduğu belirtildi. Sarayın 1920’de yapılan drenaj sistemininde de ‘yer yer tıkanmalar, körelme veya atık suyun deşarj edilememesinin’ zemin sıvılaşmasını artırdığı tahmin ediliyor.
Önlem Alınmazsa Saray Yerinden Oynayabilir
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Eylül ayında, hazinenin sergilendiği Fatih Köşkü’nün çökme tehlikesinin bulunduğuna dair bir açıklama gerçekleştirmişti.
Yapılan açıklama şu şekildeydi;
Bugün basında yer alan Topkapı Sarayı ile ilgili haberler üzerine bu açıklamanın yapılması ihtiyacı doğmuştur.
İstanbul, Topkapı Sarayı, Hazine Dairesi’nin restorasyonu, “İstanbul Topkapı Sarayı Hazine Bölümü Restorasyonu ve Teşhir Tanzimi” İşi kapsamında yürütülmekte olup, 09.10.2015 tarihinde fiilen başlanmıştır.
Çatlaklara ve ayrıklara neden olduğu düşünülen zemin oturmaları sebeplerinin tam teşhis edilebilmesi için zemin ve duvar ölçümleri yaptırılmıştır. Söz konusu çalışmalar sonucunda yapının ve bulunduğu zeminin güçlendirilmesi gerektiği ortaya çıkmıştır.
Buna göre, zemin verileri ile birlikte güçlendirme projesinin ele alınabilmesi için bina içi, çevresi ve yamaç bölgesinden sondaj ve muayene çukuru açılması, aletsel gözlem tekniklerinin kullanılması gerekmektedir. Bu kapsamda gerçekleştirilecek sondaj yerleri ve kazı noktalarını içeren çalışma ilgili Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunca uygun görülmüştür.
27.04.2016 tarihinde, Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdürlüğü, İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü, İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğü ve akademisyenlerden oluşturulan Danışmanlık Kurulu katılımıyla yapılan çalışmaların sonucunda ortaya çıkan raporda:
- Hazine bölümündeki çatlakların, çatlak boyutlarını aşan yarık ve ayrık olarak tabir edilecek düzeye geldiği tespit edilmiştir.
- Metodolojik sıralamada, sorunun tespitine yönelik zeminsel etkilerin daha ağır bastığı, yakın zamanda da bölgede oluşan istinat duvarlarındaki yıkılmaların zemin kaynaklı olduğu görüşü kabul edilmiştir.
- Zemin verileri ile birlikte güçlendirme projesinin ele alınabilmesi için bina içi, çevresi ile yamaç bölgesinden sondaj ve muayene çukuru açılması ve aletsel gözlem tekniklerinin kullanılarak izlenmesi gerektiğine, ayrıca sadece Hazine Bölümünün değil, söz konusu iş kapsamında Hazine ile Arşiv-Depo binaları arasındaki yamaçtan Askeri Bölgedeki yola kadar olan bölümün de birlikte ele alınması, söz konusu sondaj verileri sonucunda zemin etütlerinin laboratuvar sonuçlarına dayalı zemin güçlendirme yönteminin belirlenmesine, statik güçlendirme projesinin ise elde edilecek datalar, çatlak ölçerler, zemin zafiyetine göre sağlamlaştırma yönteminin belirlenmesine ve projelendirilmesine karar verilmiştir.
Söz konusu inceleme ve raporlar doğrultusunda ilgili Koruma Bölge Kurulunca onaylanmasından sonra restorasyon ve yapısal güçlendirme çalışmalarına devam edilecektir. Ayrıca güçlendirme çalışmaları dışında teşhir-tanzim projesine yönelik çalışmalar da tamamlanmak üzeredir.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.
Kültür ve Turizm Bakanı Nabi Avcı’dan Açıklama
Bakan Avcı, ilgili iddialara karşı, “Topkapı Sarayı’na yönelik, Marmaray inşaatının veya Avrasya Tüneli inşaatının olumsuz etkilerine dair elimizde hiçbir bilimsel gösterge vesaire yok.” şeklinde açıklamada bulundu.
Avcı, İstanbul Teknik Üniversitesi ve Boğaziçi Üniversitesi’nden uzmanlarla uzun bir süredir çalışmalar gerçekleştirildiğini söyledi ve, “En son geçtiğimiz ay içinde, özellikle Hazine Dairesine etki eden faktörleri belirlemek için çevrede 26 sismik kayıt kuyusu açıldı. Bu kuyuya yerleştirilen cihazlar aracılığıyla sarayın ve özellikle Hazinedeki çatlakların ne kadar, yer zeminindeki hareketlilikten ne kadar, başka faktörlerden, basınçtan vesaire etkilendiğini belirlemek için bilimsel bir çalışma başlatıldı. O çalışmaların sonuna gelmek üzereyiz. Şubat sonu itibarıyla bunlar net olarak belirlenmiş olacak. şeklinde açıklamada bulundu.
Marmaray’ın sebep olmasına ilişkin gelen sorulara ise Avcı, bilim adamlarının yaptığı açıklamalarda Marmara’ya bakan istinat duvarından bahsedildiğini, durumun Marmaray Projesi ile ilgisinin olmadığını söyledi. Marmaray İstasyonu’na bakan bir istinat duvarını olmadığını söyleyen Avcı, ilgili araştırmaların devam ettiğini söyledi.
