Antik Mısır, 18. Hanedanlıktan Firavun Hatshepsut. Mısır tarihinin ilk kadın firavununa yakından bakalım !
Hatshepsut, 18. Hanedanlıktan; Firavun 1. Thutmosis’in¹ kızıdır. 1. Thutmosis Firavunluğu süresince geniş topraklara yayılmış,düzenlediği seferlerle hanedanlığına güç katmıştır. Aslında tüm bunların sonucunda kızı Hatshepsut’a çok güçlü bir hükümdarlık bıraktı demek mümkündür. Hatshepsut, başka bir anneden olma üvey kardeşi 2. Thutmosis ile henüz 13 yaşlarındayken evlendiriliyor. Firavun 2. Thutmosis’in öldüğü sıralarda başka bir kadından olan oğlu 3. Thutmosis henüz küçük olduğu için Kraliçe Hatshepsut onunla evlenmiyor, baş rahibiyle bir anlaşma yaparak 3. Thutmosis’i ikinci plana itiyor ve iktidarlık süreci başlıyor.
Hatshepsut betimlemelerinde genellikle firavun sakalı ve perukası ile betimleniyor. Yani bir kadın firavun olmasına rağmen ; siyasi açıdan da olsa gerek bu durum kabul edilemeyeceği için bir erkek gibi görünüyor. Bir diğer betimlemesinde sakalsız ve daha çok bir genç kız gibi betimlenmiş olsada kadınlık minimuma indirilmiştir. Ve hatta ölümünden sonra ” Tanrıça ” değil ” Tanrı ” olmuştur. Kadın Kral Hatshepsut, yaklaşık 22 yıl boyunca tahtta kalıyor, bu yüzden anlatımları idealize ediliyor diyebiliriz. Fakat bu idealize yine kadınlığı göz ardı edilerek yapılmıştır.
Tüm bunların haricinde Hatshepsut oldukça zeki ve güçlü bir kadındı.Çok fazla sefer yapmasa da Hyksoslar döneminde yıkılan, zarar gören yapıları onarmış ve Karnak’ta ki Amon tapınağının yapılmasına katkı sağlamıştır. İ.Ö. 2. binde inşaası başlayan Amon Tapınağı’nın inşaası neredeyse hiç bitmiyor, her dönemde tapınak yenileniyor. Tapınakta koç başlı sfenksler mevcut. Hatshepsut bu tapınağa; hypostilli avlu ve pylon gibi katkılar sağlıyor. Firavun Hatshepsut’un, Amon kültüne oldukça büyük önem verdiğini buradan, Amon Tapınağının arazilerinin idaresini devlet arazilerinin idaresi ile birleştirmesinden ; bu arazilerin yönetimine de yardımcısı Senenmut’u görevlendirmesinden ve Tanrı Amon adına düzenlediği Opet festivalinden anlamak mümkün.
Opet Festivali İle İlgili
Festival yılda bir kez düzenleniyordu ve Karnak’taki Tapınaktan Luksor’daki Tapınağa kadar; Amon’un, eşi Mut’un, çocukları Konsu’nun ve kralın kutsal resimlerinin taşınmasından oluşan bir geçit töreninden oluşuyordu. Festival; ” Kralın yeniden kutsallaştırılması ” anlamına geliyordu ve sadece Tanrı’nın değil kralın yani Hatshepsut’un da yüceltilmesini sağlıyordu..
Bunların haricinde Kraliçe dönemin en büyük ticaret yolunun da mimarıdır.Babası için Karnak’ta ki Amon Tapınağında bir anıt diktirmiştir. Kendi ölü tapınağınıda yaptıran Hatshepsut, oldukça büyük imar faaliyetleri gerçekleştirmiştir.
Hatshepsut Tapınağı
Hatshepsut’un en önemli eseri hiç kuşkusuz ki Deir-El Bahri Nekropolünde kendi adına yaptırdığı tapınağıdır.. Mimar Senenmut tarafından planlanmıştır. Oldukça geniş alanlara yayılan bu tapınakta artık piramit yapısından söz edemiyoruz. Tıpkı Nekropolün ilk sahibi 2. Mentuhotep’in ölü tapınağında olduğu gibi bu tapınakta da rampalı yollar ve pylonlu geçişler mevcut. 3 terasa rampalı bir geçişten geçiliyor ve bu rampaların yanında sütunlu portikolar var. Buradan sonra yine kolonlu geçişlerden; hypostilli bir alana çıkılıyor. Mezar odası kayaya oyulmuş kısımda yer alıyor. Bu tapınakta Hatshepsut ile birlikte Tanrı Amon başta olmak üzere Anubis, Hathor ve Ra’nın da kutsandığını biliyoruz, bu Tanrılar için kutsal odalar yapılmıştır. İlk portiko girişinde yarım sütun plaster veya yüksek kabartma diyebileceğimiz Osiris’ler yer alıyor.
Kraliçenin Ölümü ve Sonrası
Hatshepsut’un ölüm nedeni kaynaklarda ” kemik kanseri ” olarak geçmektedir. Buna ek olarak ; zehir içerek intihar ettiği de düşünülmektedir. Ölümünden sonra başa geçen 3. Thutmosis Kraliçe’nin tüm betimlemelerinden yüzünü kazıtmıştır. Bununla da yetinmemiş heykellerini yok edip, tapınaklardan ismini sildirmiştir. Tek yok etmediği şey; Hatshepsut’un babası için diktirdiği dikilitaştır, fakat onunda çevresini blok taşlarla çevirerek kapatmıştır.
