Hollanda Çinilerinde Osmanlı Tasvirleri

17. yüzyılda Batı Avrupa krallıkları ve kraliyet bir unsur olan duvar çinileri sanıldığının aksine sadece Delft’te değil aynı zamanda Amsterdam, Dordrecht, Gouda, Haarlem, Harlingen, Hoorn, Rotterdam ve Utrecht’te de üretilmiştir.Çiniler duvarların süpürgelik kısımlarında, şöminelerde , mutfak ve banyolarda kullanılmıştır. 17. yüzyıl ortalarında Avrupa’da yaygınlaşan Osmanlı asker ve süvari tasvirleri yüzyıllara yayılan geniş bir süreç içinde üzerinde görülebilmektedir.

Mavi-beyaz 6 adet Hollanda çinisinde Osmanlı süvarileri, 17. yüzyıl sonları(Hamburg Museum für Kunst und Gewerbe)

 

Pehlivanlar, 1568

Avrupa’da sıraltı bezemeli duvar çinilerinin kullanımı, İspanya’da Müslümanların etkisiyle 12. yüzyılda başlamıştır.1570’lerden itibaren bugünkü Hollanda’nın kuzey eyaletlerinde ilk çini atölyeleri kurulmuştur.Hollanda ve kuzey Avrupa’nın tamamında evlerin iç dekorasyonunda 17. yüzyıldan 18. yüzyıl sonlarına kadar rakipsiz ‘lerden itibaren yapılan Türk büst çizimlerinin devamı niteliğindedir. 1660-1670 yılları arasında Osmanlı-Hollanda ticari ilişkileri İzmir limanı ve çevresinde yoğunlaşmıştır. İstanbul ile yapılan ticaretin önemli isimlerinden Leiden’lı n tüccar Bartholomeus van Panhuysen’in, 1673 yılında yaptırdığı evinin cephe alınlığında yerleştirdiği çelenk içindeki kavuklu Türk büstü ve “IN DEN VERGULDEN TURK” (altın yıldızlı Türk) yazısı bir minnet ifadesi olmalıdır.Alılık , heykeltıraş Pieter Xavery’nin eseridir. Madalyon içinde olasılıkla Kanuni Sultan Süleyman’ı temsil eden kavuklu Türk başı betimli duvar çinisi kitap resimlerinin model alındığı bir örnek olmalıdır.Avrupa’da Kanuni portrelerinin çok rağbet gördüğü 17. yüzyıl ilk çeyreğine aittir.

Karakalem Türk Başı Eskizleri, yakl. 1600

Meanderli köşe motifi ve dilimli madalyon içinde betimlenmiş ayakta duran yaşlı erkek figürü çini de Osmanlı figürlerini betimleyen mavi- beyaz Hollanda çinilerine örnektir.1880-1900 yılları arasında Utrecht’teki Ravesteijin çini fabrikasında Osmanlı erkek ve kadın tiplerini tasvir eden çiniler üretilmiş ve İngiltere’ye ihraç edilmiştir.

 

Yeniçeri Ağası, 1568

 

Şeyhülislam, 1568

 

Peralı Genç Rum Kadın, 1568

Hollanda çini atölyeleri 17. yüzyıl ilk yarısından başlayarak 20. yüzyıla dek devam eden bir gelenekle, Türk atlılarına benzer motifler işlenmiştir.Şaha kalkmış pozisyonda tasvir edilmiş atlarının sırtındaki Osmanlı savaşçı figürleri,başlarında sarıkları, ellerinde silahları ileriye doğru hamle yapar pozda betimlenmiştir. Sarıklar kimi zaman uçuşan tüylerle süslenmiştir.

Çok renkli Hollanda çinilerinde Osmanlı savaşçıları, 17. yüzyıl ilk çeyreği

Hollanda duvar çinilerinde 17. yüzyıldan 20. yüzyıla uzanan Osmanlı figürlerinden sonra, 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında İznik çini desenlerinin kopya edildiği başka bir sürece girilmiştir. Ticari talebe cevap veren Hollandalı çini ustalarının bu yoğun faaliyetleri Osmanlı figür ve desenlerinin Avrupa’da uzun yıllar moda olduğunun bir kanıtıdır. 19. yüzyılda Osmanlı Batılılaşırken, Batı’da da Doğu’ya bir merak uyanmış, Doğu halıları, divanları, sedef ve fildişi kakmalı sehpalar, dekoratif amaçlı nargileler evleri süslemiştir.

Mavi-beyaz Hollanda çinisinde Osmanlı süvarisi, 17. yüzyıl ikinci çeyreği (Otterlo Nederlands Tegelmuseum)
Mavi-beyaz Hollanda çinisinde Osmanlı süvarisi, yakl. 1900
Mavi-beyaz Hollanda çinisinde Osmanlı süvarisi, 1890-1910
Mor-beyaz Hollanda çinisinde Osmanlı süvarisi, 18. yüzyıl ikinci yarısı(Otterlo Nederlands Tegelmuseum)
Total
56
Shares
Bir cevap yazın

Benzer İçerikler