Sütun başlığı, sütun gövdesi ile onun taşıdığı üstyapı öğeleri arasında kalan mimari parçalara verilen isimdir. Sütun başlıkları, Yunan ve Roma döneminin en önemli mimari ögeleridir. Başlıklar mermerden yapılırdı. Mermerden önce tahtadan ve taştan yapılan başlıklar vardır. Tapınaklarda, hazine binalarında, gymnasionlarda sütun başlıkları kullanılmıştır. Ağırlıklı olarak kullanılan üç tip sütun başlığı vardır. Bunlar; 1) Dor 2) İon 3) Korinth
1. Dor Başlığı:
Antik Mimarlıkta kullanılan bir başlıktır. MÖ.6.yy‘ da uygulanmaya başlanmıştır. Dor başlığı anıtsal yapılarda görülür. Başlık, ekhinus ve abakustan oluşmaktadır. Ekhinus görünüş olarak yastık veya deniz kestanesine benzetilir. Ekhinusun sütunla birleştiği yerde hypotrakhelion (bilezik) yer alır. Başlık üzerine arşitrav eklenir. Dor başlığına dört tarafından bakıldığı zaman aynı görünür.
2. İon Başlığı:
Antik mimarlıkta kullanılan düzenlerden bir diğeridir. Anadolu’nun batı ve güney kıyılarında ortaya çıkmıştır. MÖ. 6.yy ‘da örneklerini vermeye başlamıştır. İon başlığı daha çok iç mekanlarda kullanılırdı. Başlık volüt, volüt gözü ve abakustan meydana gelir. Volüt gözü rozetlerle süslenirdi. Kıvrımlar arasında stilize yaprak ve yumurta dizisi yer alır. Başlık üzerine üç fascialı arşitrav yerleştirilir. İon başlığı iki cepheden bakıldığında aynıdır.
3. Korinth Başlığı:
Antik mimarlıkta kullanılan düzenlerden bir diğeridir. MÖ. 5.yy ‘ da kullanılmaya başlanmıştır. Korinth başlığı yukarıya doğru genişleyen sepet şeklindedir. Başlık, acanthus yaprakları, volütler oluşturan helixler ve abakustan oluşur. Abakus dört cephede bir rozetlerle süslenmiştir. Başlık üzerine İon başlığındaki gibi arşitrav yerleştirilir.
Farklı dönemlerde farklı sütun başlıkları da kullanılmıştır. Çiçek başlık, Pers başlığı, Toksan başlığı, Aiol sütun başlığı, Kompozit başlık, Küp başlık ve Baklavalı Osmanlı başlığı bunlardan birkaçıdır.
KAYNAKÇA: Arkeoloji Sözlüğü – Secda Saltuk, Sanat Sözlüğü – Metin Sözen ve Uğur Tanyeli