Dünya üzerinde geçmişimizi öğrenmek ve anlamak için yüzlerce kazı yapılmaktadır. Bazen öyle bir şey bulursunuz ki herkesin dikkatini çeker ve bir şeyin ilki olur. Hurrian Hymn No 6’da tam olarak öyle bir şey; tarih boyunca bildiğimiz ilk melodi.
Suriye’nin kuzeyinde bulunan, dönemin en önemli ticaret merkezlerinden biri olan Amoritlerin yaşadığı Ugarit’te 1950 yılında gerçekleştirilen kazılar sonucu bulunmuştur. Sümer çivi yazısı ile yazılan bu tabletler, bir tapınağın içinde bulunmuştur. 3400 yıllık olduğu öğrenilen tabletlerden 36 tane bulunmuş ancak sadece bir tanesi okunacak durumdadır ve eksiksizdir. Eksiksiz olan bu tablet 6 numaralı tablettir. Çevrildiğinde ‘Hurri İlahisi’ olan bu melodilerin Ugarit Kraliçesi, Ay tanrısı Yarikh’in eşi Nikkal için bestelenmiştir. İlahide çocuk sahibi olamayan bir kadının ağıtları yer almaktadır:
”Tanrıça evli çiftlerin çocuk sahibi olmasına izin veriyor.
Babaları doğurmalarına izin veriyor.
Ama tek çocuk haykıracak, ‘o tek bir çocuk sahibi olmadı’ diye.
Neden gerçek bir eş olarak sana çocuk veremedim?”
Tabletin üstünde yer alan yazılar sadece sözler değildir. Dönemin müzik aleti olan arpın nasıl akort edileceği, müziksel gösterimler yani notalar da yer almaktadır.
Melodiyi nasıl dinleyebildik?
California Üniversitesi profesörü ve Berkeley Antropoloji Müzesi’nin küratörü Anne Draffkorn Kilmer, M.Ö. 14 yüzyıla dayanan tabletleri 15 yıl boyunca çözmeye çalıştı. 3400 yıl öncesine ait olan bu melodi bulunduktan sonra, arkeolojinin yardım aldığı diğer bilim dallarından farklı bilim insanlarının katılımıyla çalışmalar başladı. Müzikolojistlerin de katılımıyla yapılan bu çalışmada tablette bulunan müzikal terimler günümüz modern notalarına uyarlandı. Çalışmalar bununla kalmadı ve yine bir müzikolojist olan Michael Levy, lir ile bu melodiyi yorumladı. Her ne kadar tablet üzerinde yer alan kompozisyon sammûm adı verilen antik arp için düzenlenmiş olsa da Michael Levy bunu lir ile eksiksiz bir biçimde yorumlamıştır.
Michael Levy’nin Hurrian Hymn no.6 yorumunu dinlemek için Tıklayınız.
