Arkeoloji, belirli bir nesneyi değil, bir süreci ya da kültürel oluşumu ortaya çıkarmaya çalışan bir bilim dalıdır. Bunun gerçekleşmesi için de bir yapbozun parçalarını bir araya getirmek gibi uzun soluklu, her ayrıntıyı değerlendirip analizini yapan bir çalışma gerekir ve ancak birçok ekibin farklı yerlerde yaptığı kazılarda elde edilen sonuçların karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesiyle bir sonuç elde edilebilir. Dolayısıyla arkeoloji, parasal değeri olan nesneleri arayanların yaptığı gibi ”definecilik” değildir. Bulunduğu kültürel ortamdan tekil olarak kopartılmış nesneleri toparlayan ”koleksiyonculuk” da değildir. Bunun ötesinde arkeoloji birçok sinema filminde yansıtıldığı gibi, yerin altında karanlık dehlizlerde gizemli sırları çözmeye çalışan gerilim ve maceralarla dolu bir uğraşı da değildir.
Arkeoloji bir bilimdir, geçmişi anlamamızı sağlayarak düşünce sistemini zenginleştiren bir zaman laboratuvarıdır. Arkeoloji sözcüğü dilimize ”kazıbilim” olarak çevrilmiştir. Oysa arkeolojinin amacı kazı yapmak değildir. Kazı, arkeoloğun gerekli verileri elde edebilmek için kullandığı bir yöntemdir yalnızca. Bir biyolog ya da kimyacı için mikroskop neyse, arkeoloji için de kazı aynı anlamı taşır.
Arkeolojik çalışmaların çoğu, kentlinin alışık olmadığı kırsal ortamlarda, farklı coğrafyalarda gerçekleştirilir. Arkeologların sürekli olarak, kentliye çok aykırı gelen ortamlarda dolaşması ve bu sırada üstesinden gelmesi gereken zorluklarla karşılaşması, toplumun gözünde farklı algılamalara yol açmaktadır. Arkeolojiyi topluma yansıtan belgeseller de, çoğu kez arkeolojinin bilimsel üretim sürecini değil, uygulamasını ”çarpıcılık” süzgecinden geçirerek ele almakta ve bu nedenle arkeoloji, çoğu kişi tarafından gizemli, macera dolu ve neredeyse ruhlar alemiyle bağlantı kurmuş bir alan olarak görülmektedir.
Bir diğer yanlış yansıma da arkeologların, görsel güzelliği ya da değeri olan bir nesneyi elde edebilmek için bilgiyi yok eden defineci ve antikacılarla karıştırılmasıdır. Oysa arkeoloji ile definecilik ve antikacılık birbirlerinin uzlaşmaz karşıtlarıdır.
