Oluz Höyük, Gözlek Köyü’nün 2 km kuzeybatısında, eski Oluz köyünün ise yaklaşık 5 km doğusunda bulunur ve Amasya-Çorum karayolunun 3 km güneyinde yer almaktadır. Yeşilırmak’ın önemli kollarından Çekerek Irmağı’nın 4 km kuzeyinde ve verimli Geldingen Ovası’nın batı kenarında konumlanmıştır.
280 x 260 m boyutunda, hemen hemen yuvarlak şekilli, ova seviyesinden yaklaşık 15 m yüksekliğindeki Oluz Höyük yaklaşık 45 dönümlük bir alana sahiptir.
Bölgede 1997-99 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Şevket Dönmez başkanlığındaki bir ekiple yürütülen yüzey araştırmaları sırasında keşfedilmiştir. Daha sonra kazı çalışmaları da Ş. Dönmez başkanlığında 2007 yılında başlatılmıştır.
Kazıların ikinci yılı olan 2008 yılında tam bir tabakalanma ortaya çıkarılmış ve sonuç itibariyle höyükte yedi mimari tabaka belirlenmiştir.
Tabakalanması ;
0. tabaka – Ortaçağ/ Geç Bizans (MS 10. – 14. yüzyıllar,
1. tabaka – Helenistik Çağ (MÖ 2. yüzyıl sonu – MÖ 1. yüzyıl başı),
2.tabaka – Geç Demir Çağı’nın geç evresi (MÖ 4. – 3. yüzyıllar),
3-4. tabaka – Geç Demir Çağı erken evre (MÖ 6. – 5. yüzyıllar),
5.tabaka – Orta Demir Çağı(MÖ 7. yüzyıl)
6.tabaka – kesin olmamakla birlikte Erken Demir Çağıya da Geç Tunç Çağı (Hitit İmparatorluk Çağı),
7.tabaka – Erken Tunç Çağı(MÖ 4. – 3. binyıl) dır.
Yapı katları olarak verilen bu tabakalanma esasen dört kültür katı çerçevesinde değerlendirilmektedir. Birinci kültür katı, Helenistik Dönem’e ait MÖ 200 – 47 yıllarına tarihlenen tabakadır.
Yontulmuş moloz taşlara dayanan güçlü bir mimari geleneğe dayanan bu kültür katı sokak ve caddeler, demir miğfer, kum taşından ve pişmiş topraktan kandiller, yerel ve ithal çanak çömlekler ile sikkeler gibi buluntularla temsil edilmektedir.
İkinci kültür katı olarak tanımlanan 2. – 6. tabakalar, esas itibariyle Demir Çağı’nın Akamenid Dönemi (MÖ 425 – 200) özellikleri vermektedir.
Bu kültür katı, anıtsal nitelikte kabul edilen taş döşeli bir yol, bunun kuzeyinde küçük bir saray ya da malikane olduğu düşünülen bir yapı kompleksi ile temsil edilmektedir.
Kaynakça: Yüksel-Bal 2009:2
