Efes Artemis Tapınağı, son zamanlarda şuan ki bulunduğu hali ile hepimizde büyük üzüntü oluşturan, gündemde olan bir yapı.Günümüzdeki hali bir yana, bu yazımızda Artemis Tapınağı’nın mimarisi üzerinde durmak istedik.
Efes Antik Kentinde bulunan Artemis Tapınağı çift evreden oluşan bir tapınaktır. Tapınak şuan ayakta olmasa bile antik kaynaklar aracılığıyla tapınak hakkında bir çok bilgiye sahibiz.. Taş temelli olan tapınağın duvarları yüksek olasılıkla kerpiç-ahşap konstriksiyondur. Dipteros diziliminde olan tapınakta tıpkı Samos, Thermos ve Lefkandi’de bulunan çardak uygulaması mevcuttur. Bu ” çardak ” adı verilen kısımda kült heykeli bulunur.
Antik Yazarların Aktarımları:
Plinius’a göre : Tapınak 220×425 ayak, 127 sütundan (36sı kabartmalı) oluşuyordu ve sütun yüksekliği de 60 ayaktı.
Herodotos’a göre : Tapınakta bulunan kabartmalı sütunları ( Columna Caelata ) Lidya Kralı Kroisos yaptırmıştır.
Strabon’a göre : Strabon bize İskender’in Efes’i ziyareti ile ilgili bilgilendirmektedir.
Tapınağın çift evreye sahip olduğundan yazının başında bahsetmiştik. İlk evre Arkaik Dönem içerisinde, ikinci evre ise Hellenistik Dönem içerisinde yer alır. Tapınağa ait Klasik veri elimizde bulunmamaktadır, çünkü Arkaik dönem tapınağı neredeyse Hellenistik Dönem’e kadar hasar görmeden dayansa da yaklaşık M.Ö. 356 yılında İskender’in doğduğu gece Herostratos tarafından yakılmıştır.
Şimdi tapınağın evrelerine daha yakından bakalım;
1. Evre ( Arkaik Evre ) : Tapınağın yapımında Chersiphron, Metagenes ve Theodoros gibi mimarlar çalışmıştır. Tapınak cephesindeki sütunların alt kısımlarında kabartma vardır. Bazı araştırmacılar yapının arkasında adyton veya opisthodomos olabileceğini söylerler. Tapınağın alınlığında bir pencere olduğu ve buradan ” epiphani ” yapıldığı varsayılıyor.
2. Evre ( Hellenistik Evre ) : Bu evre hakkındaki bilgilerimizin çoğunu Plinius bize aktarmıştır. İkinci evrede bulunan yontuları ve ilk evrenin kabartmalı sütunlarını Paroslu Scopas yapıyor. Yapının mimarları; Paionios, Demetrios ve Kheirokrates olarak biliniyor. Helenistik tapınak, arkaik dönem tapınağı ile bir çok açıdan benzerdir,neredeyse aynı plan, aynı temel üzerine inşa edilmiştir ve Arkaik tapınağın yapı ögelerinin bir çoğu da bu tapınakta kullanılmıştır. Skopas haricinde tapınak yontularında Lysippos ve Leochares’te çalışmıştır. Yapıda farklı olarak arka kısmında 9lu sütun sırası, ön kısmında ise 3 sıra sütuna rastlıyoruz.
İ.S. 380 civarlarında yayımlanan fermanda çok tanrılı dinler yasaklanmış ve tapınak yıkılmıştır.
Efes Artemis Tapınağı tarihi boyunca bir çok kez deprem, yıkılma, yağma ve yangına sahne olmuştur. Yaklaşık 7 defa yıkılıp tekrar yapıldığını, onarıldığını bilmekteyiz. Bu büyük tapınaktan geriye maalesef ki günümüzde sadece tek bir sütun kalmıştır, alanın hali de ne yazık ki içler acısı bir şekilde bakımsız ve korumasızdır..
Artemis Tapınağı ile İlgili Haberimiz
https://arkeopolis.com/dunyanin-7-harikasindan-biri-olan-efes-artemis-tapinagi-bakin-ne-halde/
