İslam’da Mimari

İslam mimarisi dini inancından ve yaşayış biçimleri bakımında mimarlıkta dikkate değer bir birlik göstermiştir. Çok geniş alanlara yayılan İslam mimarlığı tonozlu inşa sistemini bütün ülkelere yaymıştır. Tuğla kullanımın etkisinde kalan İslam mimarlığı bezeme amacı güden bir estetiğin egemen olmasına yol açtı.

Daha ilk başlangıçta ibadete yönelik bir cami tipi yarattı. Sütunları çoğalttı ve çapraz olarak yerleştirdi. Etrafı dört revaktan oluşan şadırvanın bulunduğu avlular yaptılar. Eyvan birçok sahından oluşuyordu diğer taraftaki kıble Mekke yönünde bulunuyor ve kemerlerle belirginleştirilmiş mihrap’ı kapsıyordu. Ahşap minber kullanılmıtır. Müezzinin ezan okuduğu bir ve ya birden fazla minare bulunuyordu. Minareler köşeli ve  her köşesi bir yöne bakıyordu. 9. yüzyıldan itibaren spiral şeklinde uzun minareler yapıldı.

12. yüzyılda haç planına dayanan bir cami tipi yaratıldı. Ana avluya açılan dört eyvan bulunuyordu. Osmanlılar, 16. yüzyılda merkezi kubbeli bir bazalika formu yaptılar.

Medreseler dört mezhebi temsil eden dört grup binadan oluşuyordu. Kubbeli ve daire şeklinde bir türbe tipi İran’da yaygınlaştı.

Saraylar, iki bölüme ayrılmıştı ve bir avlu çevresinde toplanmıştı. Etrafında selamlık, haremlik ve divan vardı. Dışardan bakıldığında kafeslerle kapatılmış dümdüz duvarlardan başka hiçbir şey gözükmüyordu. Sarayların içi çinilerle süslenmişti. Çiçeklerle önceden tanışan Müslümanlar bahçe süslemelerine Hristiyanlardan hayli önce başlamışlardı.

9. yüzyılda Mezopotamya ve İspanya’da latalı tonozu kullanmışlardır. Çokça süslemeli eserler ortaya koymayı ustalıkla başarmışlardır. Kemeri, lentoya tercih etmişlerdir. Tonozlara at nalı, yaprak formu, hilal ve S şekli, dört merkezli kemer bunun örnekleridir. Mukarnas adındaki öge taçkapılarda, şererefe altlarında, mihrap nişlerinde, kemer silmelerinde, tonozlar ve başlıklarda yer aldı. Yüzey dekorasyonu, alçı, ahşap, mozaik yada mermer kullanarak binayı kaplayan renkli çiniler kullandılar.

Mısır’da kabartma özelliği tamamen kayboldu. Onun yerine soyut bir bezeme haline gelerek basıklaştı. Arabesk bezemeler, geometrik örgülerle ve yıldız şeklindeki çokgen motifler kullanıldı. Müslümanlar, Kufi yazısını kullanarak hat sanatı eserleri ortaya koydular ve yapılara eklediler.

Kaynak: Kabalcı Yayınları, Sanat Tarihi, Germain Bazin
Total
1
Shares
1 yorum
Bir cevap yazın

Benzer İçerikler